Resultaten

Modal shift stagneert, tijd voor actie vanuit nieuwe besturen 

Ondanks de beleidsinspanningen van de afgelopen jaren zit er weinig beweging in de modal shift, de beoogde verschuiving van autoverkeer naar duurzamere vervoerswijzen. Dat toont de meest recente editie van Straatvinken aan, de verkeerstelling door burgers op 16 mei 2024. De huidige strategieën vanuit de Vlaamse overheid en de lokale besturen blijken onvoldoende om de gewenste en broodnodige modal shift daadwerkelijk in onze straten terug te zien. En dat zorgt voor ongelukkige bewoners, blijkt uit de resultaten. Straatvinken en de meer dan 2.000 meewerkende burgers geven de nieuwe lokale besturen tips om in hun gemeente de komende legislatuur wél effectief werk te maken van straten waar het aangenaam wonen en vertoeven is. Naar het volledige persbericht (pdf)

Met pen en papier brachten Straatvinkers op 2.088 telpunten in 224 gemeenten één uur lang het verkeer in hun straat in kaart. Dat leverde op de telformulieren meer dan 726.346 streepjes op. De meeste zetten de tellers voor auto’s en motorfietsen (460.490), gevolgd door (bak)fietsen (71.139), voetgangers (53.542) en de overige vervoerswijzen. Bijna 2.000 deelnemers deelden ook verhalen over hun straat via de leefbaarheidsbevraging straat-O-sfeer. 

Terwijl de resultaten van Straatvinken in 2023 nog voorzichtig positief waren, valt uit de tellingen van 2024 een stilstand vast te stellen. ‘Het lijkt alsof we vastzitten in een impasse’, zegt mobiliteitsexpert Thomas Vanoutrive, die vanuit de UAntwerpen het burgerwetenschapsonderzoek begeleidt. ‘Ondanks welwillende beleidsinitiatieven blijft de verkeersdrukte hoog en is het gebruik van auto’s, bestelwagens en vrachtwagens nog steeds dominant. De huidige veranderingen zijn te traag en het is tijd dat de nieuwe besturen daar opnieuw prioriteit aan geven.’
 
De continue verkeersdrukte heeft niet alleen invloed op de mobiliteit, maar ook op de leefbaarheid van een straat. Uit de straat-O-sfeer, de leefbaarheidsvragenlijst ingevuld door 2.000 deelnemers blijkt een hoge correlatie tussen het verkeer en de positieve beleving van een straat. ‘De twintig factoren van de vragenlijst wijzen jaar na jaar eenduidig in dezelfde richting’, stelt prof. Huib Huyse, die dat deel van het leefbaarheidsonderzoek coördineert vanuit HIVA - KU Leuven. ‘In straten waar de verkeersdruk laag is, zijn mensen simpelweg gelukkiger. Het gevoel van veiligheid gaat significant omhoog wanneer de verkeerssnelheid en -druk laag zijn. Ook in straten met een betere modal split, waarbij meer mensen gebruikmaken van de fiets of het openbaar vervoer, wordt de kwaliteit van de leefomgeving als beter ervaren. Voor lokale besturen zou dat hoger geluksniveau de ultieme drijfveer moeten zijn om werk te maken van de modal shift.’

De ervaringen van bewoners geven aan dat er een directe link is tussen de mate van verkeersdrukte, de verkeerssnelheid en het gevoel van geluk en veiligheid in een straat. Besturen kunnen, door het implementeren van zachte maatregelen zoals snelheidsbeperkingen en het vergroenen van straten, de beleving van bewoners positief beïnvloeden. Dat kan ook leiden tot een grotere bereidheid om over te schakelen naar duurzamere vervoerswijzen zoals de fiets of het openbaar vervoer.

Thomas Vanoutrive: ‘Laat je als lokaal bestuur voor de modal shift niet enkel leiden door verkeersbeleid, maar focus ook op de wensen van de bewoners. Bewoners zijn niet geneigd om bijvoorbeeld op de fiets te springen als de straat onveilig aanvoelt. Als je de straatinfrastructuur dus aanpast aan de behoeften van de mensen, zal de modal shift vanzelf volgen.'

De voorbije vijf jaar verzamelde Straatvinken via straat-O-sfeer bij de burgerwetenschappers uit meer dan 4.500 straten al 16.700 concrete aanbevelingen over wat er nodig is om van hun straat een echt fijne omgeving te maken. De Straatvinken-editie van 2024 bevestigt het nog eens: bewoners dromen van straten waar je tot rust komt, waar je je veilig voelt, en waar je je buren kent. 

Maar hoe werk je nu aan veilige, rustige straten, met een betere sociale cohesie? Straatvinken geeft alvast de top tien van meest getipte maatregelen door burgers. 

Sinds de eerste editie van Straatvinken in 2018 is er volop geteld door duizenden burgers. Samen houden we al zeven jaar een vinger aan de pols van het verkeer in onze straten en van de modal shift. Hieronder vind je de resultaten van eerdere edities.

Resultaten 2018
Resultaten 2019
Resultaten 2020
Resultaten 2021
Resultaten 2022
Resultaten 2023
Resultaten 2024

Doe mee aan Straatvinken in 2025 – 2026 … (want dan kan je opvolgen hoe het verkeer in jouw straat evolueert). En nodig gerust je vrienden en familie uit. Ze kunnen zich hier inschrijven voor de nieuwsbrief, dan houden we ze op de hoogte!

Neem zo veel mogelijk de (elektrische) fiets. Enkele vuistregels:
• tot 500 meter → ga te voet
• tot 5 km → neem de fiets
• tot 16 km → overweeg een elektrische fiets of ga met het openbaar vervoer

Staat je auto vaak stil? Bekijk of je je met je buren kan inschrijven voor een deelautosysteem.

Vraag je werkgever een persoonlijk mobiliteitsbudget. Werkgevers kunnen alle kosten die ze maken voor het stimuleren van het fietsen voor 120% inbrengen.

Laat je internetpakjes leveren op een verdeelpunt in je buurt, dat bereikbaar is met de fiets. Zo vermijd je heel wat onnodige bestelwagenritjes.

Bespreek je Straatvinken-resultaat met je gemeentebestuur. Vraag wat het doet om de modal split 50/50 te bereiken. Elke gemeente van de Vervoerregio Antwerpen onderschrijft de 50/50-ambitie, zoals vastgelegd in het Toekomstverbond tussen de overheid en de Antwerpse burgerbewegingen. Ook in andere regio’s in Vlaanderen zijn er gelijkaardige mobiliteitsdoelstellingen.

Vraag je gemeente tot welke categorie je straat behoort (zone 30, invalsweg,…) en wat het maximale aantal voertuigen is dat er doorheen mag rijden op basis van je straatprofiel. (Je pae-cijfers komen dan handig van pas). Pols of er voor je wijk een wijkcirculatieplan of een mobiliteitsplan is.

Zet in je straat een experiment op: richt 'parklets' in met de buren. Dat is telkens één parkeerplaats die jullie tijdelijk anders inrichten, bijvoorbeeld als fietsparking, ontmoetingsplek of groene oase.

Kijk of je samen met je gemeentebestuur tot een ‘deal’ kan komen die goed is voor de modal shift en de leefbaarheid van je straat. Bijvoorbeeld: als bewoners in een straat drie auto’s wegdoen, dan wordt één parkeerplaats anders ingericht (meer groen, een fietsenstalling,…).

Als je gemeente je straat heraanlegt, pleit er dan voor dat fietsers en voetgangers voldoende ruimte krijgen. Verwijs daarbij ook naar het STOP-principe: voorrang voor Stappers (kwaliteitsvolle voetpaden), dan voor Trappers (brede fietspaden, ook voor de elektrische fiets), het Openbaar vervoer en ten slotte het Personenvervoer. Of bekijk samen met je gemeente of je van je straat een leefstraat of tuinstraat kan maken.