Over Straatvinken

Straatvinken is een samenwerking tussen de Ringland Academie, de Universiteit Antwerpen en HIVA – KU Leuven. Het burgerwetenschapsproject spruit voort uit de engagementen in het Toekomstverbond, het akkoord dat de Vlaamse overheid, de stad Antwerpen en de Antwerpse burgerbewegingen in 2017 sloten voor de mobiliteit en de leefbaarheid in de Antwerpse regio. De ondertekenaars van het Toekomstverbond verbonden zich tot ambitieuze doelstellingen. Een belangrijk onderdeel daarvan is de drastische omslag naar een nieuwe mobiliteitsmix tegen 2030, een ‘modal split 50/50’. Dat betekent dat het aandeel autovervoer tegen dan moet afnemen van 70% nu tot maximaal 50% en het aandeel duurzame mobiliteit moet toenemen van 30% tot minstens 50%.

Ook in het regeerakkoord schoof de Vlaamse regering ambitieuze doelstellingen naar voren voor de modal split. Voor heel Vlaanderen is het streefcijfer 40% duurzame vervoermiddelen. In de grootstedelijke vervoerregio’s (Antwerpen, Gent en de Vlaamse Rand rond Brussel) ligt die ambitie op 50%. Door jaarlijks het verkeer te tellen kunnen burgers nagaan of het verkeer in onze straten daadwerkelijk evolueert naar een duurzame modal split.

Met Straatvinken doen we doorsneetellingen. Daarbij tellen bewoners, scholen en organisaties in een groot aantal straten het aantal ‘bewegingen’ (van auto’s, bussen, fietsen, wandelaars,…) tijdens een welbepaald uur in de avondspits. Op die manier krijgen we een beeld van de modal split in het telgebied. 

Onze telaanpak is aanvullend op andere modal-splitmetingen door onze manier van meten, de fijnmazigheid, en de grootte van het telgebied. Bij klassieke berekeningen wordt een globaal modal-splitcijfer berekend voor een regio op basis van vragenlijsten over het verplaatsingsgedrag van bewoners en pendelaars. Dat cijfer geeft een idee van de verschillende vervoerswijzen voor een hele regio of buurt, maar niet voor de afzonderlijke straten. En dat is precies een van de voordelen van de aanpak van Straatvinken: je kan op straatniveau het effect tonen van individuele mobiliteitskeuzes door bewoners en pendelaars.

Sinds 2020 tellen we in straten in heel Vlaanderen. Dankzij duizenden burgers krijgen we een idee van de verschillen tussen straten en buurten. Met die nieuwe fijnmazige data kan Straatvinken bijdragen aan een dialoog tussen wetenschappers, beleidsmakers, burgergroeperingen en anderen. Daarnaast kunnen we elk jaar nagaan of de doelstellingen van de modal split gehaald worden. Samen met burgers houden we een vinger aan de pols. Dat is échte citizen science. 

Burgers tellen niet alleen een uurtje het verkeer, ze worden ook gevraagd de leefbaarheidsbevraging straat-O-sfeer in te vullen. Op basis van twintig indicatoren, met aandacht voor verkeer, sociale aspecten, omgevingsfactoren en straatinrichting, krijgt elke straat een leefbaarheidsscore. De bevraging peilt bij de deelnemers ook naar hoe ze hun straat beleven. Jaar na jaar zou die leefbaarheid moeten verbeteren door het lagere aandeel van het autoverkeer. Die beleidsambitie werd verankerd in het Toekomstverbond en in de Vlaamse regeerakkoorden.